Kryminalistyczny słownik #1 - modus operandi
Modus operandi - wizytówka mordercy
Działania, jakie podejmujemy w ciągu naszego życia mają w sobie coś charakterystycznego tylko dla nas. We wszystkim, co robimy przejawiają się nasze charaktery, doświadczenia czy nawyki. Każda, pojedyncza czynność ma cechy charakterystyczne dla jednej, konkretnej osoby.
Modus operandi, który jest tematem tego posta jest właśnie takim czynnikiem, po którym morderca jest rozpoznawany. Jest swoistą charakterystyką tego, czego dokonał.
Jedna z najpełniejszych definicji tego pojęcia jest autorstwa prof. Tadeusza Hanauska. Według niego, modus operandi to:
“zdeterminowany przyzwyczajeniem, wiedzą, doświadczeniem, swoistą tradycją czy zabobonem, a także schorzeniem psychicznym lub psychopatią względnie zboczeniem - albo układami obiektywnymi zapewniającymi »skuteczność« czy »bezpieczeństwo« działań z reguły - powtarzający się sposób działania sprawcy, polegający na atakowaniu takich samych przedmiotów (dóbr), używaniu tych samych lub takich samych technicznych sposobów działania przestępczego, działaniu w podobnym czasie, miejscu czy okolicznościach”.
W skrócie można określić to pojęcie jako powtarzalny sposób działania mordercy - sposób, w jaki popełnia morderstwo. Zawierają się w tym szczególne i charakterystyczne cechy danego sprawcy. Jeśli dany modus operandi zadziałał, tj. przestępca nie został wykryty, to morderca będzie zapewne powtarzał go, wychodząc z założenia, że jest niezawodny. Zapewnia mu skuteczność i bezpieczeństwo.
Warto zwrócić także uwagę na to, że modus operandi może się zmieniać, wraz ze zdobytym doświadczeniem mordercy. Nie zawsze jednak zmienia się na lepsze. Czasem wykonanie zbrodni może się pogorszyć. Wpływają na to różne czynniki, mogą to być postępujące zaburzenia psychiczne lub po prostu fakt, że zabójca robi się coraz mniej ostrożny.
Analiza informacji dot. modus operandi pomaga w stworzeniu profilu psychologicznego sprawcy. Na jego podstawie poszukiwany jest morderca. Jeśli w bazie policyjnej znajduje się już osoba, która ma wypracowany konkretny modus operandi, możemy wtedy domyślać się, że podobne przestępstwa popełniane są właśnie przez tego człowieka.
Z punktu widzenia mordercy, modus operandi zapewnia mu osiągnięcie zamierzonego celu i ochronę tożsamości.
- problematyczny stosunek do matki
- zazwyczaj poddawany był surowej dyscyplinie wychowawczej, dorastając gromadzi w sobie ból i gniewa
- zazwyczaj mężczyzna w wieku od 16 do 30 lat
- zazwyczaj mieszka blisko miejsca zbrodni
- jest typem samotnika, postrzegany jako dziwak
- posiada niższy od średniej poziom inteligencji
- wykształcenie podstawowe lub średnie
- jego status społeczny i ekonomiczny jest poniżej przeciętnego
- najczęściej jest bezrobotny lub wykonuje proste prace fizyczne
- sprawia wrażenie niechlujnego, postrzegany jako nieatrakcyjny
- nastawiony aspołecznie
- jest seksualnie zahamowany, mógł nigdy nie mieć prawidłowych doświadczeń seksualnych z płcią przeciwną
- sfrustrowany, z niskim poczuciem własnej wartości
- często ma osobowość psychotyczną lub schizoidalną
- popełnione przestępstwa często są wynikiem choroby psychicznej
- w przeszłości odnotowane epizody zaburzeń psychicznych
Modus operandi sprawcy niezorganizowanego:
- działa w sposób niekontrolowany i chaotyczny
- nie planuje zbrodni, działa spontanicznie
- miejsce zbrodni wybiera przypadkowo
- zazwyczaj zna ofiarę, jednak wybiera ją przypadkowo
- do aktu przemocy dochodzi nagle i niespodziewanie
- napaść jest spontaniczna, w akcie szału
- jego zachowanie charakteryzuje nagła przemoc i szybkie następstwo śmierci ofiary
- narzędzie zbrodni jest przypadkowe, pozostawia je później na miejscu zdarzenia
- zadawanie ran ma charakter niekontrolowany
- sprawca ma na celu pozbawienie ofiary osobowości, gdyż nie widzi w niej człowieka i nie chce wiedzieć, kim jest
- może dokonywać pośmiertnych uszkodzeń ciała
- w trakcie popełniania czynu nie zastanawia się, czy pozostawi jakieś ślady
- miejsce zbrodni jest zabałaganione i chaotyczne, ciała ofiar często noszą ślady walki
- po dokonaniu zbrodni jest przerażony i zdezorientowany, nie interesuje się pracą policji
- zdarza się, że wraca na miejsce zbrodni, uczestniczy w pogrzebie lub kontaktuje się z rodziną ofiary
- po dokonaniu zabójstwa może przejawiać szczególne zachowania, odmienne od swoich zwykłych zachowań
Warto zwrócić także uwagę na to, że modus operandi może się zmieniać, wraz ze zdobytym doświadczeniem mordercy. Nie zawsze jednak zmienia się na lepsze. Czasem wykonanie zbrodni może się pogorszyć. Wpływają na to różne czynniki, mogą to być postępujące zaburzenia psychiczne lub po prostu fakt, że zabójca robi się coraz mniej ostrożny.
Analiza informacji dot. modus operandi pomaga w stworzeniu profilu psychologicznego sprawcy. Na jego podstawie poszukiwany jest morderca. Jeśli w bazie policyjnej znajduje się już osoba, która ma wypracowany konkretny modus operandi, możemy wtedy domyślać się, że podobne przestępstwa popełniane są właśnie przez tego człowieka.
Z punktu widzenia mordercy, modus operandi zapewnia mu osiągnięcie zamierzonego celu i ochronę tożsamości.
Modus operandi
w przypadku sprawców zorganizowanych i niezorganizowanych
Podział na sprawców zorganizowanych i niezorganizowanych jest dość uproszczony, ponieważ nie można przydzielić wszystkich sprawców do jednej lub drugiej grupy, gdyż są także mordercy o mieszanych cechach.
Sprawca zorganizowany - charakterystyka:
- działa w dokładnie przemyślany sposób
- zazwyczaj mężczyzna w wieku od 18 do 40 lat
- w dzieciństwie miał skomplikowane relacje z rodzicami
- średnie lub niepełne wyższe wykształcenie
- zazwyczaj wykonuje typowo męskie prace
- nie może utrzymać stałej pracy, często podejmuje prace dorywcze
- bez żadnych problemów potrafi odnaleźć się w lokalnej społeczności
- umiejętnie nawiązuje kontakty interpersonalne, wzbudza zaufanie, a potem manipuluje ludźmi
- nie stroni od rozrywek i alkoholu, jest typem kobieciarza, choć pozostaje w stałym związku
- nie ma zaburzeń psychopatycznych, sam kieruje swoim zachowaniem
- patologicznie kłamie i najczęściej posiada przeszłość kryminalną
- interesuje się kryminalistyką i pornografią
Modus operandi sprawcy zorganizowanego:
- w sposób przemyślany wybiera ofiary i miejsca zbrodni
- popełnia przestępstwo w miejscach odosobnionych
- ofiarami są osoby nieznane sprawcy
- wybiera ofiary samotne lub słabsze, by poczuć nad nimi przewagę
- często wybiera ofiarę, która wyglądem przypomina jakąś ważną osobę z jego przeszłości
- zazwyczaj śledzi ofiarę przed popełnieniem czynu
- często przed śmiercią ofiary dopuszcza się w stosunku do niej przemocy, znęca się nad nią
- zazwyczaj posiada własne narzędzia do popełnienia zbrodni, po zabójstwie zabiera je ze sobą
- ofiary najczęściej dusi lub uderza tępym narzędziem
- najczęściej, za pomocą licznych ran, stara się pozbawić ofiarę wszelkich cech ludzkich
- często gwałci ofiary przed śmiercią lub po
- z miejsca zbrodni zabiera "trofea"
- zazwyczaj przeżywa zbrodnię jeszcze przez długi czas, często szuka kontaktu z organami ścigania
Sprawca niezorganizowany - charakterystyka:
- dorastał w rodzinie bez ojca lub tam, gdzie ojciec nie miał stałej pracy- problematyczny stosunek do matki
- zazwyczaj poddawany był surowej dyscyplinie wychowawczej, dorastając gromadzi w sobie ból i gniewa
- zazwyczaj mężczyzna w wieku od 16 do 30 lat
- zazwyczaj mieszka blisko miejsca zbrodni
- jest typem samotnika, postrzegany jako dziwak
- posiada niższy od średniej poziom inteligencji
- wykształcenie podstawowe lub średnie
- jego status społeczny i ekonomiczny jest poniżej przeciętnego
- najczęściej jest bezrobotny lub wykonuje proste prace fizyczne
- sprawia wrażenie niechlujnego, postrzegany jako nieatrakcyjny
- nastawiony aspołecznie
- jest seksualnie zahamowany, mógł nigdy nie mieć prawidłowych doświadczeń seksualnych z płcią przeciwną
- sfrustrowany, z niskim poczuciem własnej wartości
- często ma osobowość psychotyczną lub schizoidalną
- popełnione przestępstwa często są wynikiem choroby psychicznej
- w przeszłości odnotowane epizody zaburzeń psychicznych
Modus operandi sprawcy niezorganizowanego:
- działa w sposób niekontrolowany i chaotyczny
- nie planuje zbrodni, działa spontanicznie
- miejsce zbrodni wybiera przypadkowo
- zazwyczaj zna ofiarę, jednak wybiera ją przypadkowo
- do aktu przemocy dochodzi nagle i niespodziewanie
- napaść jest spontaniczna, w akcie szału
- jego zachowanie charakteryzuje nagła przemoc i szybkie następstwo śmierci ofiary
- narzędzie zbrodni jest przypadkowe, pozostawia je później na miejscu zdarzenia
- zadawanie ran ma charakter niekontrolowany
- sprawca ma na celu pozbawienie ofiary osobowości, gdyż nie widzi w niej człowieka i nie chce wiedzieć, kim jest
- może dokonywać pośmiertnych uszkodzeń ciała
- w trakcie popełniania czynu nie zastanawia się, czy pozostawi jakieś ślady
- miejsce zbrodni jest zabałaganione i chaotyczne, ciała ofiar często noszą ślady walki
- po dokonaniu zbrodni jest przerażony i zdezorientowany, nie interesuje się pracą policji
- zdarza się, że wraca na miejsce zbrodni, uczestniczy w pogrzebie lub kontaktuje się z rodziną ofiary
- po dokonaniu zabójstwa może przejawiać szczególne zachowania, odmienne od swoich zwykłych zachowań
Źródła:1. T. Hanausek, Modus operandi i alibi - ewolucja znaczenie pojęć, SKKiP 1978, nr 82. M. Bartnik, Leksykon kryminalistyki: 100 podstawowych pojęć, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 20163.https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-podpis-przestepcy-czyli-czym-jest-modus-operandi 4.https://www.gazetaprawna.pl/encyklopedia/prawo/hasla/1008543,modus-operandi.html
Komentarze
Prześlij komentarz